VEDA

Maciej Sadowski

Fotobiografia poświęcona Alinie Margolis-Edelman prezentuje – poprzez dostępne bogate zasoby ikonograficzne oraz teksty autorstwa bohaterki książki – życie i działalność tej niezwykłej postaci: od wczesnej młodości, przez czas wojny, okres powojenny, lata spędzone w Paryżu, po czas ostatni – działalność w Fundacji Dzieci Niczyje, której była założycielką i w której działalność bardzo mocno się angażowała.

Fotobiografia to nowatorska forma publikacji, pozwalająca wniknąć w osobisty świat bohatera i pozostawiająca czytelnikowi pole do interpretacji. Oglądając, czytelnik cofa się w czasie i na nowo przeżywa ważne momenty z życia Aliny Margolis-Edelman. Autor zestawia rodzinne zdjęcia, fotografie miejsc, w których przebywała i pracowała. Komentuje je poprzez fragmenty jej prac, zapiski i notatki. Każda karta albumu odsłania fragment życiorysu, ale zarazem charakteryzuje postać bohaterki.

ALA

Są ludzie, którzy żyją bardziej lub mniej poczciwie, a kiedy zabiera ich śmierć, znikają jak kręgi na powierzchni wody po uderzeniu kamienia i po chwili się już ich nie pamięta… Ala – Alina Margolis Edelman z pewnością nie należała do takich istnień. Była bardzo mocno obecna, tak obecna, że dla niektórych jej obecność mogła być irytująca, zbyt wymagająca.

Nie godziła sie ze złem, mimo że znała aż zbyt dobrze jego siłę, mimo że wiedziała, że natura ludzka jest nim podszyta. Nie godziła sie z krzywdą, cierpieniem, niesprawiedliwością. Każde skrzywdzone dziecko, każdy skrzywdzony człowiek był dla niej wyzwaniem i obowiązkiem. Walczyła z nędzą, niesprawiedliwością, chorobami i śmiercią. Nie poddawała się do końca, nie zniechęcała przegranymi, klęskami, nie przyjmowała do wiadomości, że inni są zmęczeni, że stracili wiarę w powodzenie akcji, że im się po prostu nie chce.

Ala poznała ludzkie cierpienie w jednym z najgorszych miejsc XX wieku – warszawskim getcie. Była dziewczynką a potem młodą dziewczyną, kiedy patrzyła na Zagładę, ukrywała sie wśród nie zawsze dobrych ludzi, walczyła… Była młodą kobietą, kiedy uczyła się jaki powinien być lekarz. Była dojrzałą kobietą, kiedy na emigracji, której nie wybrała dobrowolnie, wypędzona z kraju, musiała stworzyć dom dla swoich dzieci, zarobić na życie. Kiedy tylko zapewniła sobie i bliskim minimum egzystencji, zaczęła oddawać swój czas, talent, energię innym. Była jedną z założycielek Lekarzy Świata, organizacji, która wyławiała z morza wietnamskich boat people, ratowała dzieci w Afryce, Ameryce Południowej, działała w najtrudniejszych miejscach planety. Ala była w tych wszystkich miejscach. Również na statkach ratujących uchodźców (myślę, że byłaby również tam, gdzie giną i cierpią dzisiejsi uchodźcy). Żeby leczyć ludzi w odległych salwadorskich wioskach nauczyła sie hiszpańskiego. Po jej wyjeździe połowa urodzonych w wiosce dziewczynek nosiła imię Alina.

Kiedy w Polsce, jej Ojczyźnie, do której prawa niektórzy jej odmawiali, nastała wolność, nie interesowało jej korzystanie z szans wolnego rynku, robienie pieniędzy, korzystała z wolności inaczej. Zaczęła organizować system pomocy dla ofiar transformacji, a przede wszystkim dla tych najsłabszych – dzieci. Inicjowała powstawanie fundacji i organizacji w Polsce i Rosji. Tak zrodziła się Fundacja Dzieci Niczyje, której rozwój, dzisiejszy dorobek, siła jest Aliny najpiękniejszym pomnikiem.

Ala zawsze miała w sobie jakieś poczucie niespełnienia, zawsze jej sie wydawało, że nie jest dość doskonała, że nie spotkało jej w życiu to, co naprawdę najlepsze i najważniejsze. Podśmiewaliśmy się – my, jej przyjaciele – z tego jej nieukojenia, narzekania. Ale może to właśnie sprawiło, że udało jej się znacznie więcej niż innym wspaniałym, aktywnym ludziom. Myślę, że wszyscy możemy jej zazdrościć. Zostawić tak mocny ślad w sercach i umysłach ludzi, naprawdę wpłynąć na życie wielu – to znaczy zmienić świat na lepsze. Czasem żal mi, że Ala nie może zobaczyć, jak tyle lat po jej odejściu, żywe jest to, co zainicjowała i co kontynuują – pamiętając tak wspaniale o jej wkładzie – jej współpracownicy.
Agnieszka Holland

ALA

Il y a des gens qui vivent de manière plus ou moins droite, et quand la mort les prend avec elle, ils disparaissent comme les cercles à la surface de l'eau générés par un caillou qui tombe, et après un moment on les oublie. Ala, Alina Margolis Edelman ne fut certainement pas un de ces êtres. Elle fut très présente, autant présente que pour certains sa présence pouvait être agaçante, trop exigeante.

Elle n'acceptait pas le mal bien qu'elle connaissait trop bien sa force, bien qu'elle savait qu'il forme les bases de la nature humaine. Elle n'acceptait pas les blessures, la souffrance et l'injustice. Chaque enfant blessé, chaque homme blessé constituait pour elle un défi et une obligation. Elle luttait contre la misère, l'injustice, contre les maladies et la mort. Elle ne cédait pas jusqu'à la fin, elle ne se décourageait pas à cause des échecs, des défaites, elle n'acceptait pas le fait que d'autres étaient fatigués, qu'ils avaient perdu la foi dans le succès de l'action, qu'ils simplement n'avaient pas d'envie.

Ala connut la souffrance humaine dans un des pires endroits du XXème siècle – dans le ghetto de Varsovie. Elle était une fille et puis une jeune femme quand elle observait l'Extermination, elle se cachait chez les gens qui n'étaient pas toujours bons, elle luttait... Elle était une jeune femme quand elle apprenait quel devrait être le médecin. Elle était une femme mature quand comme émigrante non volontaire, expulsée de son pays, elle a dû créer la maison pour ses enfants pour gagner sa vie. Dès qu'elle assura aux proches et à elle-même une existence minimale, elle commença à donner son temps, son talent et son énergie aux autres. Elle fut une des fondateurs des Médecins du Monde, l'organisation qui repêcha de la mer les boat people vietnamiens, elle sauva des enfants en Afrique, en Amérique du Sud, elle agit dans les endroits plus difficiles de la planète. Mais elle fut dans tous ces endroits. Sur les bateaux qui sauvaient les réfugiés, elle fut également (je crois qu'elle y serait aussi là où meurent et souffrent les réfugiés d'aujourd'hui). Afin de guérir les gens dans des villages salvadoriens, elle apprit l'espagnol. Après son départ, la moitié des filles nées dans le village s'appelaient Alina.

Quand la Pologne, sa Patrie, le droit à laquelle lui a été renoncé par quelques personnes, devint libre, elle ne s'intéressait pas à bénéficier des opportunités du marché libre, à gagner de l'argent ; elle bénéficiait de la liberté d'une autre manière. Elle commença à organiser un système d'aide aux victimes de la transition, et en particulier pour les plus faibles, les enfants. Elle fut à l'initiative de fondations et d'organisations en Pologne et en Russie. Ainsi, on a créé la Fondation des Enfants de Personne [Fundacja Dzieci Niczyje] ; son développement, son acquisition actuelle, sa force constitue le plus beau monument d'Alina.

Ala avait toujours là-dedans un sentiment de soif, elle trouvait toujours qu'elle n'était pas suffisamment parfaite, qu'elle n'avait pas expérimenté dans la vie les choses vraiment meilleurs, les plus importantes. On se moquaient, nous, ses amis, de ce manque de satisfaction, de ses jérémiades. Mais peut être ce fut grâce à cela qu'elle réussit à faire beaucoup plus de choses que d'autres gens magnifique et actifs. Je crois qu'on peut tous lui envier. Laisser une empreinte aussi forte dans des cœurs et des esprits des gens, influencer réellement plusieurs vies – cela veut dire rendre le monde meilleur. Parfois je regrette qu'Ala ne puisse pas voir que tant d'années après sa disparition cela qu'elle initia – et que continuent ses collaborateurs en se souvenant merveilleusement de sa contribution – est toujours vif.
Agnieszka Holland

Maciej Sadowski
Celem publikacji jest pokazanie w nowy, oryginalny sposób postaci Jana Karskiego i jego życia poprzez obraz, komentarz, cytaty i wypowiedzi. Historia legendarnego emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego wpisuje się w kontekst relacji polsko-żydowskich, polsko-amerykańskich, zachowuje jednakże znacznie bardziej uniwersalne przesłanie – może być moralnym drogowskazem także dla kolejnych pokoleń ludzi na wszystkich kontynentach. Jan Karski - patriota pozbawiony szowinizmu, gorliwy katolik przeciwstawiający się antysemityzmowi, intelektualista, a także człowiek czynu – postać i dzieło profesora Karskiego stanowią niezwykły wzorzec etyczny i skupiają w sobie wartości, których przekazywanie jest w dzisiejszych czasach szczególnie ważne. Dziedzictwo Jana Karskiego zobowiązuje do promowania ducha tolerancji i odpowiedzialności obywatelskiej, sprzeciwu wobec haseł i ideologii totalitarnych, które torują drogę konfliktom, ksenofobii, rasizmowi i antysemityzmowi. Karskiemu przez całe życie towarzyszyło przekonanie, że jego misja stanowi lekcję dla potomnych. To lekcja współodczuwania z drugim człowiekiem i jednocześnie trzeźwego realizmu. To przesłanie, którego sens nie przemija z biegiem lat. Fotobiografia – na nowo pozwoli głoszeniu tego przesłania, by rozbrzmiało ono na całym świecie jeszcze donośniej.

VEDA Publishers present a unique album dedicated to Jan Karski, a legendary Polish emissary who risked his life to notify Western governments about the German crimes against Jews in the occupied Poland. The album book we present takes readers for the fascinating journey of Karski’s life, since his early years in multicultural and multilingual Łódź till a White House ceremony, where he was awarded, posthumously, the Presidential Medal of Freedom in 2012. The story of Jan Karski gives a bright and true insight into the history of Polish-Jewish relationship, as well as the Polish-American relationship, and the same time brings to the World a universal message of humanity, freedom and dignity of human beings. Jan Karski, a Polish patriot, with no trace of chauvinism, a zealous Catholic who turned his spears against all form of anti-Semitism, an intellectual, a man of action. Professor Karski set up for an outstanding moral pattern and values which are necessary to be promoted these days more than ever. His legacy of tolerance and civil responsibility make us prevail the values he shared – opposition to totalitarian ideologies, which create conflicts, xenophobia, racism and anti-Semitism. Jan Karski for the rest of his life considered his mission a lesson for the next generations, and that was meant be the lesson of sympathy between people, and pragmatism, the sense of which does not cease with time. The Photobiography of Jan Karski gives a great opportunity to remind of and prevail his message to the world in a new and fresh way.

Opowiedziana obrazami historia życia emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, który próbował powstrzymać Holokaust. Niezwykła historia życia Jana Karskiego – którego amerykański magazyn „Newsweek” zaliczył do stu najwybitniejszych postaci XX wieku – została przypomniana światu najpierw dzięki kontrowersyjnemu filmowi Shoah Claude'a Lanzmanna z 1985 roku, a potem także - dzięki książce Yannicka Haenela, która stała się we Francji bestsellerem dwadzieścia pięć lat później.

Karski był jednym z wielu kurierów Polskiego Państwa Podziemnego w czasie drugiej wojny światowej. Być może tym najważniejszym. W 1942 roku na prośbę działaczy żydowskiego podziemia wszedł dwukrotnie do warszawskiego getta oraz do obozu przejściowego w Izbicy Lubelskiej, skąd Niemcy wywozili Żydów do obozów śmierci w Bełżcu i Sobiborze. Te przerażające wizyty odmieniły jego życie, a koszmarne wspomnienia z tych dni zachował w pamięci na zawsze. O tragicznym losie Żydów, o ich zagładzie, opowiadał – apelując o pomoc -najwyższym przedstawicielom sił alianckich, m.in. prezydentowi USA Franklinowi D. Rooseveltowi, ministrowi spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Antoniemu Edenowi oraz przedstawicielom środowisk politycznych i społecznych w Wielkiej Brytanii i USA. Jego starania nie przyniosły jednak żadnego skutku – los Żydów był przesądzony...

Książka Macieja Sadowskiego łączy w sobie najlepsze cechy książki artystycznej i literatury biograficznej – jest po mistrzowsku skomponowaną opowieścią biograficzną. Autor wykorzystuje unikatowy materiał ikonograficzny – zdjęcia, dokumenty, dyplomy, odznaczenia i zestawia je z wypowiedziami Jana Karskiego, pochodzącymi z jego książek, pism, wystąpień publicznych i rejestracji filmowych. Uzupełnia narrację główną o zdjęcia i teksty odnoszące się do kluczowych miejsc, wydarzeń i postaci, które zaważyły na losach Jana Karskiego. Autor zamyka opowieść o bohaterze dwoma kalendariami: portretowym (ikonograficznym) i szczegółowym informacyjnym. Wstęp do książki napisał były Minister Spraw Zagranicznych Adam Daniel Rotfeld, a rodzaj posłowia stanowi esej znanego polskiego i emigracyjnego dziennikarza Macieja Wierzyńskiego: „Jan Karski. Romantyczny realista”.

Maciej Sadowski

Nowe spojrzenie na postać wybitnego reportażysty, podróżnika, pisarza, jednego z najbardziej znanych Polaków na świecie - poprzez unikatowe zdjęcia, materiały ikonograficzne, dokumenty. Fascynująca podróż śladami mistrza reportażu. Od Pińska, Palmir, Warszawy, poprzez Azję, Afrykę, Amerykę Południową, Rosję i inne miejsca, w których pracował, pisał, i dokumentował świat, w dramatycznych czasach przełomów i rewolucji. Narracja łącząca obraz z cytatami dzieł, fragmentami poezji, zapisków. Na nowo odkryty materiał ikonograficzny, poprzez zaskakujące zestawienia, zastosowanie nowych technik cyfrowej obróbki tradycyjnej fotografii, które umożliwiają wydobycie intrygujących szczegółów.

Discover one of the most distinguished journalists of modern times, a top Polish writer most frequently translated into foreign languages. The book consists of unique photographs and images, documents and quotes from writer’s interviews, personal notes and miscellaneous. The masterpiece of photo editing by Maciej Sadowski, renown Polish book designer and illustrator, smashes with the fresh and original interpretation of Kapuściński’s life and achievements. Readers will travel the fascinating voyage of Kapuścinski’s life, starting from Pińsk, the place of his birth, nowadays located in Belarussia, via Palmiry and Warsaw, throughout Asia, Africa, South and Latin America, and former Soviet states. Wherever we go we track his paths in politically alerted countries, at their time of revolution, fight for freedom, social revolt, coup d’état. Newly interpreted iconography, unexpected collage of images, with the use of the most advanced digital techniques employed for image development and restoration, which enables focusing on intriguing details.